Εκλογές: Η «Αλλαγή» συνεχίζει να γοητεύει στα 42 της

Η προεκλογική εκστρατεία του Ανδρ. Παπανδρέου το 1981 στηρίχθηκε σε συνθήματα για την αλλαγή, ένα σλόγκαν που υιοθέτησαν και οι ψηφοφόροι του. Ο ΣΥΡΙΖΑ «επιστράτευσε» τον όρο αλλαγή το 2012 και το 2015, ενώ χθες ο Αλ. Τσίπρας παρουσίασε το πρόγραμμα του κόμματος ως «Συμβόλαιο για την Αλλαγή». [Ντίμης Αργυρόπουλος]

Θεωρείται το πιο εμβληματικό πολιτικό σύνθημα της Μεταπολίτευσης. Μια λέξη, η «Αλλαγή», που ταυτίστηκε με μια κυρίαρχη πολιτική προσωπικότητα της εποχής, αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου και ένα πολιτικό κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, αλλά διέτρεξε οριζόντια όλο το πολιτικό σύστημα, καθώς πολλοί επιδίωξαν να διεκδικήσουν κομμάτι από την επιτυχία του.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου κέρδισε τις εκλογές του 1981 με κεντρικό σύνθημα την «Αλλαγή». Μπορεί μέχρι τότε η λέξη να είχε ενσωματωθεί στα πολιτικά συνθήματα άλλων κομμάτων, ιδιαίτερα από τον χώρο της Αριστεράς, αλλά μεταπολιτευτικά η έννοια έγινε ταυτόσημη του ΠΑΣΟΚ. Και χρησιμοποιήθηκε και στις εκλογές του 1985 πάλι από το ΠΑΣΟΚ, σε μια αφίσα που θεωρείται ίσως η πιο επιτυχημένη και η πιο επιδραστική πολιτική αφίσα της Μεταπολίτευσης. «Ναι στη χαρά της αλλαγής», γράφει η αφίσα και εικονίζει ένα χαμογελαστό κοριτσάκι που κρατάει ανθοδέσμη. Το κοριτσάκι της «Αλλαγής», η μικρή Αννούλα, θα ανέβει στη σκηνή της προεκλογικής συγκέντρωσης του ΠΑΣΟΚ στο Σύνταγμα, τον Μάιο του 1985, για να προσφέρει λουλούδια στον Ανδρέα Παπανδρέου, που το σηκώνει στα χέρια του. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 2019, ο Αλέξης Τσίπρας θα κατηγορηθεί για αντιγραφή της πρωτοποριακής για το 1985 κίνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, όταν στην ομιλία του στην Καλαμάτα θα σηκώσει στην αγκαλιά του ένα κοριτσάκι που ανεβαίνει στη σκηνή και του προσφέρει λουλούδια.

Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και ο πρόεδρός του έχουν συχνά προκαλέσει τους θεματοφύλακες της μνήμης του ΠΑΣΟΚ, «αξιοποιώντας» εικόνες και συνθήματα. Μόλις προχθές ο Νίκος Ανδρουλάκης επιτέθηκε στον Αλέξη Τσίπρα κατηγορώντας τον ότι γίνεται «τυμβωρύχος του Ανδρέα Παπανδρέου».

Ομως, πίσω στο 1985 ήταν το ΚΚΕ που ενσωμάτωσε σε αφίσα του το σύνθημα «Είμαι νέος, θέλω αλλαγή, ψηφίζω ΚΚΕ», ενώ το ΚΚΕ Εσωτερικού απηύθυνε προσκλητήριο «Για μια νέα πορεία αλλαγής».

David Fowler / Alamy Stock Photo / Visual Hellas

Το 1990 η Ν.Δ. έβαλε σε αφίσα της την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. «Ο κόσμος αλλάζει. Εμείς;», ρωτούσε. Για να απαντήσει η νεολαία ΠΑΣΟΚ ότι «Ναι, ο κόσμος Αλλάζει. Η Ν.Δ. μένει πάντα ίδια», αλλά και ο Συνασπισμός ότι «Ναι, ο κόσμος αλλάζει… με τους νέους και την Αριστερά». Το ΠΑΣΟΚ επανήλθε στο σχεδόν υπαρξιακό του σύνθημα το 2000, με τις αφίσες του κόμματος να δηλώνουν ότι «Η Ελλάδα αλλάζει». Το 2004, με τον Γιώργο Παπανδρέου στην ηγεσία, το σύνθημα είναι «Σήκω Ανδρέα για να δεις το παιδί της Αλλαγής». Στην εκλογική αναμέτρηση του 2007 ο Γιώργος Παπανδρέου μιλάει για την προοπτική σχηματισμού κυβέρνησης της νέας Αλλαγής και κυριαρχεί το σύνθημα «Νίκη για τη νέα Αλλαγή».

ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ έχουν κατά καιρούς ενσωματώσει στις αφίσες τους το σλόγκαν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βάζει την «Αλλαγή» στα συνθήματά του το 2012 όταν ζητάει «Ανατροπή στην Ελλάδα – Αλλαγή στην Ευρώπη». Στις επόμενες εκλογές, το 2015, στις αφίσες του ΣΥΡΙΖΑ «Η Ελλάδα προχωράει. Η Ευρώπη αλλάζει».

Και φθάνουμε στο 2018, όταν το εξαϋλωμένο από τη σκληρή μνημονιακή περίοδο ΠΑΣΟΚ μετασχηματίζεται, ώστε η ταύτιση με την αλλαγή να αποτυπωθεί στην ταυτότητα. Γεννιέται έτσι το Κίνημα Αλλαγής.

Στις εκλογές του 2019 είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκείνος που ζητάει τη στήριξη των πολιτών για να φέρει «τη μεγάλη πολιτική αλλαγή».

Η αλλαγή επιστρατεύεται και στις εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη νέας ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ το 2021. Ο Γιώργος Παπανδρέου τονίζει ότι «χρειαζόμαστε μια νέα Αλλαγή», ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος κατεβαίνει με το σύνθημα «Αλλαγή είναι η αλήθεια».

Ενόψει των προσεχών εκλογών το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στη σταθερή υπόσχεσή του: «Στις 21 Μαΐου κάνουμε μαζί την Αλλαγή δυνατή». Ο Αλέξης Τσίπρας παρουσίασε το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ως «Συμβόλαιο για την Αλλαγή» και προκάλεσε την αντίδραση της Χαριλάου Τρικούπη περί «τυμβωρυχίας». Η «Αλλαγή» παίρνει τη θέση του Αλέξη Τσίπρα στο διλημματικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ «Μητσοτάκης ή Αλλαγή», ίσως σε μια ύστατη προσπάθεια της Κουμουνδούρου να «ξυπνήσει» στο θυμικό της άλλοτε ευρείας κοινωνικής πλειοψηφίας του ΠΑΣΟΚ την αντιπαλότητα ανάμεσα στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Ανδρέα Παπανδρέου.