Δεν ήξερε να χειριστεί το σύστημα

Τρισάγιο στη μνήμη των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη. Οι έρευνες των Αρχών εστιάζονται πλέον στην αλληλουχία των γεγονότων τη μοιραία νύχτα· εσφαλμένοι χειρισμοί και παραλείψεις συνδυάστηκαν εφιαλτικά, οδηγώντας 57 ανθρώπους στον θάνατο. Φωτ. INTIME NEWS

Ο 59χρονος προφυλακισμένος σταθμάρχης Λάρισας Β.Σ. δεν γνώριζε ή επέλεξε να μη χρησιμοποιήσει τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου το σύστημα τηλεδιοίκησης, που εδώ και μερικούς μήνες έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί στον σταθμό Λάρισας.

Για τη χάραξη της διαδρομής βασίστηκε στον παλιό πίνακα ελέγχου, με συνέπεια να ξεχάσει σε λάθος θέση ένα από τα κλειδιά και να στείλει την αμαξοστοιχία Intercity 62 στο ρεύμα καθόδου, όπου όμως κινούνταν με αντίθετη πορεία η εμπορική αμαξοστοιχία.

Οι δύο εμπειρότεροι συνάδελφοί του που είχαν βάρδια τη μοιραία νύχτα του δυστυχήματος χρησιμοποιούσαν όχι τον παλιό πίνακα ελέγχου αλλά το αυτοματοποιημένο σύστημα ηλεκτρονικής χάραξης της διαδρομής. Εφυγαν όμως νωρίτερα από το πόστο τους με αποτέλεσμα να συμβεί το μοιραίο. Τα παραπάνω συμπεράσματα αποτυπώνονται με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο στο «μαύρο κουτί» του συστήματος τηλεδιοίκησης, τον πίνακα καταγραφής συμβάντων, που λειτουργεί στον σταθμό Λάρισας και φέρνει κατ’ αποκλειστικότητα στο φως της δημοσιότητας η «Κ».

Μέχρι λίγο μετά τις δέκα το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου, στον πίνακα χειρισμού καταγράφονται λεπτό προς λεπτό όλες οι εντολές των σταθμαρχών. Μετά τις 10.12 μ.μ., ωστόσο, όταν και φεύγουν από το πόστο τους οι δύο έμπειροι υπάλληλοι αφήνοντας μόνο τον 59χρονο Β.Σ., το σύστημα νεκρώνεται. Κάτι περισσότερο από μία ώρα αργότερα, τα δύο τρένα συγκρούονται.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τον ΟΣΕ, η Λάρισα είναι ο ένας από τους 36 σταθμούς του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας όπου λειτουργεί ήδη σύστημα τηλεδιοίκησης. Ο σταθμάρχης χαράσσει ηλεκτρονικά τη διαδρομή των τρένων, παρακολουθώντας στην οθόνη ενός υπολογιστή τις κινήσεις των συρμών, τη γραμμή στην οποία κινούνται, την κατεύθυνσή τους κ.ο.κ. Σε περίπτωση λάθους το σύστημα τον προειδοποιεί. Στην περιοχή της Λάρισας συγκεκριμένα, το σύστημα έχει εμβέλεια από τον προηγούμενο σιδηροδρομικό σταθμό (Ορφανά) έως 5,5 χιλιόμετρα μετά τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης στην κατεύθυνση προς το σημείο του δυστυχήματος.

Στο «μαύρο κουτί» του συστήματος τηλεδιοίκησης Λάρισας έχουν καταγραφεί όλες οι κινήσεις των σταθμαρχών από τις 9.50 το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου έως τις 2.39 το ξημέρωμα της 1ης Μαρτίου, περίπου τρεις ώρες μετά το δυστύχημα. Από τις 9.50 και για τα επόμενα 22 λεπτά οι σταθμάρχες προχωρούν στη χάραξη διαδρομών μέσω του αυτοματοποιημένου συστήματος.

Στον πίνακα συμβάντων που δημοσιοποιεί κατ’ αποκλειστικότητα η «Κ» αναφέρεται ενδεικτικά ότι από τις 21.50.36 έως τις 21.51.15 ο σταθμάρχης προέβη μέσω του συστήματος τηλεδιοίκησης σε χειρισμούς για τη «διέλευση συρμού με χάραξη προς Θεσσαλονίκη». Στο διάστημα αντίστοιχα από τις 21.50.49 έως τις 22.07.05 το σύστημα έχει καταγράψει «χάραξη διαδρομής από το Φωτόσημο 2, είσοδο της Λάρισας». Μέχρι τις 22.12.50 μεσολαβούν ακόμη τρεις χειρισμοί που έχουν καταγραφεί στο αυτοματοποιημένο σύστημα υπό την εξής περιγραφή: «χάραξη διαδρομής εξόδου προς Μεζουρλό», «Διέλευση συρμού από το Φωτόσημο 2 με χάραξη» και «διέλευση συρμού με χάραξη προς Μεζουρλό». Ως «μεταβλητή (BIT)» περιγράφεται ο αριθμός των εντολών – ενεργειών. Ο 59χρονος σταθμάρχης όπως επίσης και ο επιθεωρητής (επίσης διώκεται για κακούργημα) που είναι υπεύθυνος για τις βάρδιες των σταθμαρχών κατέθεσαν ότι οι δύο αρχαιότεροι σταθμάρχες τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου αποχώρησαν πριν από τη λήξη της βάρδιας τους, στις 11 μ.μ. Πρόσθεσε μάλιστα ότι μετά το δυστύχημα είδε ότι το βιβλίο παράδοσης – παραλαβής που βρίσκεται στο γραφείο του σταθμάρχη είχε διορθωθεί με μπλάνκο.

«Η πραγματική ώρα αναχώρησης του Π… είναι περί 10.20 και του Χ… περί 10.10 μ.μ.» είπε απολογούμενος ο 59χρονος για τους δύο συναδέλφους του. Η φυγή των αρχαιότερων σταθμαρχών από το πόστο τους και η εγκατάλειψη από τον 59χρονο του ηλεκτρονικού συστήματος χάραξης της διαδρομής αποτυπώνεται και στον πίνακα καταγραφής συμβάντων του συστήματος τηλεδιοίκησης. Κι αυτό διότι από τις 10.12 μ.μ. δεν καταγράφεται κανένας απολύτως χειρισμός του συστήματος, με τον 59χρονο να προσπαθεί να συντονίσει τις κινήσεις των συρμών μέσω του παλιού πίνακα ελέγχου, με δραματικά αποτελέσματα. Η τηλεδιοίκηση επαναλειτούργησε περίπου μία ώρα μετά το δυστύχημα, στη 1.39 π.μ. της 1ης Μαρτίου, όταν πλέον τα στελέχη του ΟΣΕ θέλησαν να ελέγξουν εάν η σύγκρουση των τρένων επήλθε συνεπεία βλάβης στο σύστημα τηλεδιοίκησης ή σε λάθος χειρισμό του σταθμάρχη. Στο ερώτημα γιατί ο 59χρονος χρησιμοποίησε τον παλιό πίνακα ελέγχου με τα κλειδιά, απάντηση δίνει ο σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλου, Γιώργος Ζήνδρος, σε κατάθεσή του στην ανακρίτρια με την ιδιότητα του μάρτυρα: «Τα τελευταία 4-5 χρόνια ο πίνακας δεν δούλευε γιατί ήταν χαλασμένος και η κυκλοφορία γινόταν με τους κλειδούχους. Είναι σε λειτουργία τούς τελευταίους 4-5 μήνες, από αρχές Νοεμβρίου του 2022. Εγινε κάποια μαθητεία από την εταιρεία που επισκεύασε τον πίνακα, την Alstom, δηλαδή κάποιοι ήρθαν και μας έδειξαν τη λειτουργία. Οι παλιοί τον θυμόμασταν τον πίνακα και εκπαιδεύσαμε τους νέους».

Υπενθυμίζεται ότι ο 59χρονος επέστρεψε μέσω κινητικότητας στον ΟΣΕ τον Αύγουστο του 2022 και το πρόγραμμα εκπαίδευσής του ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2023, κάτι που σημαίνει ότι δεν είχε προλάβει να εκπαιδευτεί επαρκώς στη χρήση του συστήματος τηλεδιοίκησης.