Χαμένοι στις χρυσές παράγκες του σκραπ

Οι κρυφοί πάσχοντες εθελοτυφλούν μέχρι η νοσηρή πραγματικότητα να γυμνωθεί με θόρυβο ενώπιον όλων. Τότε καταρρέουν, υπό το κράτος του αδιαφανούς παιχνιδιού, μαζί θύματα και (ακούσιοι) θύτες. Αδρανείς μέσα στην περιρρέουσα αντικανονικότητα, καταστρέφονταν και κατέστρεφαν σιωπηρά πόρους και αξιοπιστία. Η κλοπή σιδηροδρομικού υλικού δεν είναι ελληνικό πρόβλημα· ελληνική, τριτοκοσμική, είναι η μη διαχείρισή του.

Για χρόνια, οι επίορκοι ωφελούμενοι παραμέριζαν κυνικά την εσωτερική ηθική με την οποία η επαγγελματική συνείδηση είχε διαποτίσει κώδικες, πρωτόκολλα, τεχνικά δέοντα, με άλλοθι τη δυσεπίλυτη φύση του κακού. Ναι, η κλοπή μετάλλων κοστίζει στους ευρωπαϊκούς σιδηρόδρομους εκατομμύρια ευρώ ετησίως προκαλώντας χιλιάδες ώρες καθυστέρησης στους επιβάτες, σύμφωνα με τη Διεθνή Ενωση Σιδηροδρόμων. Πράγματι, σε Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Τσεχία, Αυστρία, Βρετανία τα κυκλώματα κλέβουν εναέρια καλώδια ηλεκτροκίνησης, επίγεια καλώδια σηματοδότησης και τηλεπικοινωνιών, προστατευτικούς του δικτύου μεταλλικούς φράχτες από γραμμές μεγάλων αποστάσεων, αλλά και από αστικά συστήματα, μετρό και τραμ, όταν οι τιμές των μετάλλων εκτοξεύονται (η τιμή του χαλκού σήμερα αγγίζει τις 8.500 ευρώ ανά τόνο από 1.800 το 2000), και τα διοχετεύουν σε εμπόρους παλιοσίδερων, που δεν κάνουν ποτέ ερωτήσεις. Ομως στην Ελλάδα οι συμμορίες δεν μένουν στην –πολύ σοβαρή– κλοπή καλωδίων ηλεκτροκίνησης και σηματοδότησης, υπεξαιρούν, προκλητικά, αφύλαχτες ντιζελομηχανές, ακινητοποιημένα βαγόνια, ανενεργές σιδηροτροχιές, εξοπλισμό σταθμών, αυτόματα συστήματα φύλαξης ισόπεδων διαβάσεων, κάθε είδους προηγμένα πανάκριβα μεταλλικά εξαρτήματα και ανταλλακτικά…

Η αρρώστια είναι κοινή, όμως αλλού, η απόκριση δεν είναι τόσο υποτονική, τόσο αποθαρρυντικά αναποτελεσματική.

Είναι αλήθεια ότι οι σιδηρόδρομοι, παντού, είναι εκτεθειμένοι, διακλαδισμένοι σε γεωγραφικά περιβάλλοντα που δύσκολα φυλάσσονται, φορτωμένοι με ποικίλα μέταλλα: σίδηρο, χαλκό, ορείχαλκο, αλουμίνιο, νικέλιο, ψευδάργυρο. Ενώ η εκτεταμένη κλεπταποδοχή διαιωνίζει το έγκλημα. Αλλού, ωστόσο, η απόκριση δεν είναι τόσο υποτονική, τόσο μετρίως αποτελεσματική. Οι ομοιοπαθείς κάνουν πολλά ενάντια σε μια μάστιγα που θέτει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Η εθνική μας ιδιομορφία σπάει την ευρωπαϊκή ενότητα κανόνων, πρακτικών και ηθών. Η Ιταλία, αν και πρώτη ευρωπαϊκή χώρα με κλοπές σιδηροδρομικών μετάλλων σε μεγάλη κλίμακα, δεν είναι πλέον εκείνη με τις μεγαλύτερες απώλειες. Στη Γαλλία η SNCF περιπολεί με ελικόπτερα όλο το δίκτυο. Στην Ολλανδία, η ProRail διαθέτει εκατομμύρια ευρώ σε εξοπλισμό και φύλαξη των γραμμών. Στη Γερμανία, η Deutsche Bahn, με την προσθήκη τεχνητού DNA στο σιδηροδρομικό υλικό εντοπίζει γρήγορα τα κλεμμένα, ενώ με τη συνδρομή εταιρειών τηλεπικοινωνίας και ενέργειας παρακολουθεί στενά το αλισβερίσι στις μάντρες των σκραπ. Ομοίως στη Βρετανία, τη χώρα στην Ευρώπη με το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα· την τελευταία πενταετία καταγράφηκαν 330 πολύ σοβαρά και περί τις 6.000 μικρότερα περιστατικά κλοπής μετάλλων στο σιδηροδρομικό δίκτυο, που προκάλεσαν καθυστερήσεις 291.000 λεπτών και κόστισαν στον Βρετανό φορολογούμενο 16 εκατ. λίρες (η Ελλάδα, με το πολύ μικρότερο δίκτυο, ανέφερε απώλειες 12 εκατ. ευρώ σε βάθος μερικών ετών). Εκεί, λοιπόν, οι Αρχές ελέγχουν εξονυχιστικά τους κλεπταποδόχους σκραπατζήδες, ενώ η Network Rail έχει εκπαιδεύσει σκύλους για τον εντοπισμό λωποδυτών και υλικών. Τα μέταλλα ψεκάζονται με τεχνητό DNA, το οποίο αναδύει άρωμα αναγνωρίσιμο από τους σκύλους ενώ παράλληλα γίνεται ορατό μόνο υπό το φως αστυνομικών φανών. Στην Ισπανία, RENFE, διωκτικές και εισαγγελικές αρχές αποδύονται σε άγριο κυνήγι των συμμοριών, με εντυπωσιακή μείωση των συμβάντων. Σε μία μόνο επιχείρηση συνελήφθησαν 108 άτομα και ανακτήθηκαν 275 τόνοι κλεμμένου χαλκού. Και στην Ελλάδα γίνονται συλλήψεις. Για παράδειγμα, σπείρας που ετοιμαζόταν να «σηκώσει» μεταλλική γέφυρα του ΟΣΕ στον Στρυμόνα. Ή των τριών «βαρώνων» του σκραπ και των οκτώ υπαλλήλων του ΟΣΕ, οι οποίοι λαδώνονταν με έως και 40.000 ευρώ προκειμένου να υπογράφουν εικονικές αναθέσεις μεταφοράς (υπεξαίρεσης) σιδηροδρομικού υλικού και να στήνουν διαγωνισμούς σκραπ, όπου οι πλειοδότες αγόραζαν μερικές δεκάδες τόνους και ανέσυραν μερικές χιλιάδες τόνους μετάλλων από τις αποθήκες του ΟΣΕ. Παρά τις συλλήψεις, οι κλοπές δεν μειώθηκαν.

Ναι, η αρρώστια είναι κοινή. Ομως, άλλοι κάνουν πολλά για να τη θεραπεύσουν, και το έργο του κάθε μόχθου γίνεται αισθητό, και άλλοι, μέσα στην υστερόβουλη σιωπή των αντανακλαστικών, πολύ λίγα ή και τίποτα.