Bloomberg: Οι εισαγωγές ρωσικού ουρανίου από την Κίνα προκαλούν φόβο για νέα κούρσα εξοπλισμών

Την ίδια μέρα τον Δεκέμβριο, όταν Κινέζοι και Αμερικανοί διπλωμάτες δήλωσαν ότι είχαν πραγματοποιήσει εποικοδομητικές συνομιλίες για να μειώσουν τις στρατιωτικές εντάσεις, Ρώσοι μηχανικοί παρέδιδαν ένα τεράστιο φορτίο πυρηνικών καυσίμων σε ένα απομακρυσμένο νησί μόλις 220 χιλιόμετρα από τη βόρεια ακτή της Ταϊβάν, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Bloomberg.

Ο λεγόμενος αντιδραστήρας ταχείας αναπαραγωγής της Κίνας στο νησί Τσανμπιάο είναι μία από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις που τραβά περισσότερο τα βλέμματα στον κόσμο. Οι αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών προβλέπουν πως, όταν αρχίσει να λειτουργεί φέτος, το CFR-600 θα παράγει πλουτώνιο που θα μπορούσε να βοηθήσει το Πεκίνο να τετραπλασιάσει το απόθεμα κεφαλών του στα επόμενα 12 χρόνια. Αυτό θα επέτρεπε στην Κίνα να ανταποκριθεί στα πυρηνικά οπλοστάσια που αναπτύσσουν επί του παρόντος οι ΗΠΑ και η Ρωσία.

«Είναι απολύτως πιθανό αυτό το πρόγραμμα να είναι καθαρά πολιτικό», είπε στο Bloomberg ο Πάβελ Πόντβιγκ, πυρηνικός αναλυτής στο Ινστιτούτο Ερευνας Αφοπλισμού των Ηνωμένων Εθνών με έδρα τη Γενεύη. «Ενα πράγμα που μου προκαλεί ανησυχία είναι ότι η Κίνα σταμάτησε να αναφέρει τα αποθέματα πλουτωνίου. Δεν αποτελεί ατράνταχτη απόδειξη, αλλά σίγουρα δεν είναι καλό σημάδι».

Η αυξανόμενη ικανότητα της Κίνας να επεκτείνει τα ατομικά της όπλα έρχεται καθώς η τελευταία εναπομείνασα συνθήκη που περιορίζει τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ και της Ρωσίας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης εν μέσω αντιπαράθεσης για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε στις 21 Φεβρουαρίου ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συμφωνία New START, μια απόφαση που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν καταδίκασε ως «μεγάλο λάθος».

Συνάντηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τον ανώτατο Κινέζο διπλωμάτο Ουάνγκ Γι, στις 22 Φεβρουαρίου, στο Κρεμλίνο. (©Reuters)

Σε μια τηλεδιάσκεψη στις 30 Δεκεμβρίου, ο Πούτιν είπε στον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ ότι η αμυντική και στρατιωτική τεχνολογική συνεργασία «έχει ιδιαίτερη θέση» στις σχέσεις τους.

«Σαφώς η Κίνα επωφελείται από τη ρωσική υποστήριξη», δήλωσε στο Bloomberg η Χάνα Νότε, Γερμανίδα εμπειρογνώμονας στον έλεγχο των όπλων. Ο κίνδυνος για το Πεκίνο είναι ότι οι ΗΠΑ μπορεί να επεκτείνουν το δικό τους απόθεμα ως απάντηση στη συσσώρευση από την Κίνα, καθώς και να προχωρήσουν στην κατάργηση των συνθηκών ελέγχου των εξοπλισμών από το Κρεμλίνο και «η διαφορά θα αυξηθεί ξανά», είπε.

Αξιωματούχοι του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα σημάνει συναγερμό για τις φιλοδοξίες της Κίνας για πυρηνικά όπλα από τότε που εξέδωσαν έκθεση το 2021 στο Κογκρέσο. Οι στρατιωτικοί σχεδιαστές εκτιμούν ότι το CFR-600 είναι έτοιμο να παίξει κρίσιμο ρόλο στην αύξηση του αποθέματος κεφαλών της Κίνας σε 1.500 έως το 2035, από 400 που υπολογίζονται σήμερα.

Αξιωματούχοι του Πενταγώνου λένε, σύμφωνα με το Bloomberg, ότι η ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom τροφοδότησε στις 12 Δεκεμβρίου με 6.477 κιλά ουρανίου ένα ατομικό πρόγραμμα που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη στρατιωτική ισορροπία της Ασίας, όπου υπάρχουν αυξανόμενες εντάσεις για την Ταϊβάν και τον έλεγχο της Νότιας Θάλασσας της Κίνας. Το Πεκίνο διαθέτει λίγα μέσα για να αυξήσει τα αποθέματα πλουτωνίου για πυρηνικά όπλα μετά το κλείσιμο του αρχικού προγράμματος παραγωγής της τη δεκαετία του 1990, λένε οι ειδικοί.

Η Κίνα απορρίπτει τις ανησυχίες των ΗΠΑ. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η Κίνα «εκπλήρωσε αυστηρά τις υποχρεώσεις της για μη διάδοση των πυρηνικών όπλων» και υπέβαλε οικειοθελώς «μέρος των μη στρατιωτικών πυρηνικών δραστηριοτήτων» στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Αμυνας Ταν Κεφέι είπε στις 23 Φεβρουαρίου ότι οι ΗΠΑ επανειλημμένα προέβαλλαν την «πυρηνική απειλή της Κίνας» ως δικαιολογία για να επεκτείνουν το δικό τους στρατηγικό οπλοστάσιο, ενώ η Κίνα διατήρησε μια αμυντική πολιτική που δεν περιλαμβάνει την πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων.

Οι διαμαρτυρίες των ΗΠΑ δεν απέτρεψαν την China National Nuclear Corp. από το να παραλάβει το καύσιμο από τη Rosatom για τον αντιδραστήρα CFR-600, ο οποίος βασίζεται σε ρωσικό σχέδιο που χρησιμοποιεί υγρό μέταλλο αντί για νερό σε μέτρια λειτουργία. Αποκλειστικά εμπορικά στοιχεία που δείχνουν λεπτομέρειες της συναλλαγής δόθηκαν στο Bloomberg από το Royal United Services Institute (RUSI), μια δεξαμενή σκέψης στο Λονδίνο.

Η διευρυνόμενη πυρηνική συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας έχει τεράστιο αντίκτυπο στις προσπάθειες μη διάδοσης των πυρηνικών. Μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου, τα στοιχεία του RUSI δείχνουν ότι η Ρωσία εξήγαγε σχεδόν επτά φορές περισσότερο ουράνιο υψηλής εμπλουτισμού στην Κίνα για το CFR-600 από όλο το υλικό που αφαιρέθηκε παγκοσμίως υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και του ΔΟΑΕ τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Η Κίνα πλήρωσε περίπου 384 εκατ. δολάρια σε τρεις δόσεις για 25.000 κιλά καυσίμου CFR-600 από τη Rosatom εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με τα στοιχεία του RUSI, τα οποία προέρχονται από τρίτο εμπορικό πάροχο και βασίζονται σε ρωσικά τελωνειακά αρχεία.

Η Rosatom αρνήθηκε να σχολιάσει. Το έργο «θα γίνει ο πρώτος πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής με γρήγορο αντιδραστήρα υψηλής χωρητικότητας εκτός Ρωσίας», ανέφερε η TVEL Fuel Company της Rosatom σε δήλωση της 28ης Δεκεμβρίου που επιβεβαιώνει την παράδοση καυσίμου, όπως αναφέρει το Bloomberg.

Κινεζικός πυρηνικός αντιδραστήρας. (©Associated Press)

Το υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, που ορίζεται ως η παρουσία ισοτόπων ουρανίου-235 που έχουν εξευγενιστεί σε καθαρότητα μεγαλύτερη από 20%, είναι ένα αυστηρά ελεγχόμενο μέταλλο που μόνο λίγες χώρες κατασκευάζουν ή διαθέτουν. Οσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εμπλουτισμού τόσο μεγαλύτερη είναι η καταλληλότητα για χρήση σε όπλα, και η εξάλειψη του διεθνούς εμπορίου ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού αποτελεί κεντρικό πυλώνα της πολιτικής μη διάδοσης από τη δεκαετία του 1990.

Το CFR-600 αποτελεί μέρος του φιλόδοξου προγράμματος της Κίνας, ύψους 440 δισ. δολαρίων, για να ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως ο κορυφαίος πάροχος πυρηνικής ενέργειας στον κόσμο μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες, λειτουργεί με συνδυασμό υψηλού εμπλουτισμένου ουρανίου και του λεγόμενου καυσίμου μεικτού οξειδίου που παράγει πλουτώνιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όπλα.

Η Κίνα κατασκευάζει επίσης, όπως αναφέρει το Bloomberg, ένα εργοστάσιο στην έρημο, στην επαρχία Γκανσού, που έχει σχεδιαστεί για να εξάγει πλουτώνιο από τα αναλωμένα καύσιμα του CFR-600, μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή σε δύο χρόνια. Το Πεκίνο έπαψε να αναφέρει οικειοθελώς αποθέματα πλουτωνίου στον ΔΟΑΕ από το 2017.

«Η αυξανόμενη μυστικότητα και οι ισχυρές διπλωματικές προσπάθειες ενάντια στην παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας έχουν εγείρει διεθνή καχυποψία», δήλωσε ο Τονγκ Ζάο, επισκέπτης ερευνητής στο πρόγραμμα Επιστήμης και Παγκόσμιας Ασφάλειας του Πανεπιστημίου Πρίνστον. «Δεν νομίζω ότι μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανή στρατιωτική χρήση».

Η διπλωματική συνάντηση υψηλού επιπέδου του Δεκεμβρίου μεταξύ ανώτατων Αμερικανών και Κινέζων αξιωματούχων στο Λάνγκφανγκ, μια πόλη γειτονική με την πρωτεύουσα της Κίνας, είχε σκοπό να ανοίξει τον δρόμο για την πρώτη επίσημη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν, στο πλαίσιο των προσπαθειών να αμβλυνθούν οι εντάσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.

Ωστόσο, οι εντάσεις ξέσπασαν ξανά μετά την ακύρωση του ταξιδιού του Μπλίνκεν τον Φεβρουάριο ως απάντηση στο υποτιθέμενο κινεζικό αερόστατο επιτήρησης στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ που ο Μπάιντεν διέταξε να καταρριφθεί από πολεμικό αεροσκάφος, αναφέρει το Bloomberg. Στη διάσκεψη ασφαλείας στο Μόναχο, ο κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας, Ουάνγκ Γι, χαρακτήρισε την αντίδραση των ΗΠΑ «υστερική», ενώ ο Μπλίνκεν προειδοποίησε το Πεκίνο να μην προμηθεύει θανατηφόρα όπλα στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο κίνδυνος τώρα είναι ότι οι αντεγκλήσεις μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον ενδέχεται να λάβουν πυρηνική τροπή μόλις το CFR-600 αρχίσει να λειτουργεί, επιτρέποντας την πιθανή παραγωγή πλουτωνίου για όπλα τα επόμενα χρόνια.

Εμπλουτισμένο ουράνιο στην Αγία Πετρούπολη. (©Associated Press – φωτογραφία αρχείου)

Στο παρελθόν, η Κίνα είχε περιοριστεί σε αυτό που αποκαλούσε “ελάχιστη πυρηνική αποτροπή”. Αυτή η δυνατότητα ήταν πολύ κατώτερη από την αμερικανική», δήλωσε ο Ρώσος ειδικός στον έλεγχο των όπλων, Αλεξέι Αρμπάτοφ, σε σχόλιο της 6ης Φεβρουαρίου για το Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων που έχει ιδρυθεί από το Κρεμλίνο. «Τώρα όμως, προφανώς, οι Κινέζοι αποφάσισαν να έλθουν στο ίδιο επίπεδο με τις Ηνωμένες Πολιτείες (και, εξ ορισμού, τη Ρωσία) όσον αφορά τον αριθμό και την ποιότητα των πυρηνικών δυνάμεων».

Η Ρωσία έχει καταστεί ολοένα και περισσότερο εξαρτημένη από την Κίνα από τότε που η εδώ και χρόνια εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία προκάλεσε άνευ προηγουμένου διεθνείς κυρώσεις. Η Κίνα έχει δείξει ότι δεν έχει καμία πρόθεση να εγκαταλείψει τον σταθερό διπλωματικό της εταίρο ενάντια στον κοινό αντίπαλό τους, τις ΗΠΑ, ακόμα και όταν το Πεκίνο απεικονίζεται ως ουδέτερος παράγοντας στον πόλεμο.

Ως μέρος της πενταμελούς λέσχης των επίσημων κρατών πυρηνικών όπλων που κωδικοποιήθηκαν βάσει της Συνθήκης Μη Διάδοσης του 1970, η Κίνα και η Ρωσία δεν χρειάζεται να αναφέρουν λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επαλήθευση εάν το CFR-600 χρησιμοποιείται για την ενίσχυση του αποθέματος όπλων του Πεκίνου. Το σημείο δεν υπόκειται σε υποχρεωτική παρακολούθηση του ΔΟΑΕ, απαιτώντας από το Πεντάγωνο και τους αναλυτές ελέγχου όπλων να κάνουν υποθέσεις σχετικά με τον σκοπό του.

Ο Φρανκ φον Χίπελ, φυσικός και πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου, νυν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, υπολογίζει ότι το CFR-600 θα μπορούσε να παραγάγει έως και 50 κεφαλές ετησίως μόλις τεθεί σε λειτουργία. «Θα περίμενα ότι ο εμπλουτισμός για το CFR-600 θα ήταν μικρότερος από 30% – μα, κι έτσι, θα ήταν χρησιμοποιήσιμο όπλο», έστω και χαμηλότερο στο φάσμα του εξαιρετικά εμπλουτισμένου υλικού, έγραψε σε μια απάντηση μέσω email σε ερωτήσεις του Bloomberg.

«Για την Κίνα, η απόκτηση της τεχνολογίας και των καυσίμων είναι σημαντική», επειδή δεν υπάρχουν πολλά μέρη όπου μπορεί να αποκτήσει πλουτώνιο και η Ρωσία δεν θα αντιταχθεί εάν το βαρύ μέταλλο χρησιμοποιηθεί για πυρηνικά όπλα, δήλωσε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace. «Ο,τι είναι κακό για τις ΗΠΑ και μπορεί να ενισχύσει τους ανταγωνιστές τους θεωρείται πλέον καλό για τη Ρωσία».

Πηγή: Bloomberg