Ατολμη απάντηση στις αμερικανικές επιδοτήσεις από την Ε.Ε.

Δεν επανέλαβε την τολμηρή στάση που είχε επιδείξει με το Ταμείο Ανάκαμψης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην περίπτωση της ευρωπαϊκής απάντησης στον ανταγωνισμό από τις κρατικές ενισχύσεις που παρέχουν οι ΗΠΑ στις βιομηχανίες τους, ύψους 369 δισ. δολ., στο πλαίσιο του Inflation Reduction Act (IRA).

Η σχετική πρόταση που κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα περιορίζεται σε ρυθμίσεις για τη χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων σε στρατηγικούς τομείς για την πράσινη μετάβαση, όπως οι αντίστοιχοι αμερικανικοί, αλλά δεν επαναφέρει την ιδέα της δημιουργίας ενός νέου Ταμείου Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας. Για τον σκοπό αυτό, ανοιχτό άφησε μόνο το ενδεχόμενο ανακύκλωσης υφιστάμενων πόρων, όπως τα αδιάθετα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, 250 δισ. ευρώ περίπου.

Το πρόβλημα είναι ότι οι πιο αδύναμες χώρες, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορέσουν να στηρίξουν επαρκώς τις βιομηχανίες τους, όσο χαλαροί κι αν γίνουν οι σχετικοί κοινοτικοί κανόνες, καθώς δεν διαθέτουν «δημοσιονομικό χώρο». Ετσι, όπως έχει αναφερθεί και από κοινοτικές πηγές, η Ευρώπη διατρέχει τον κίνδυνο κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς και διεύρυνσης των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών της. Με άλλα λόγια, οι ισχυροί της Ευρώπης, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, επιχειρώντας να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των Αμερικανών και να αποτρέψουν τη φυγή των επιχειρήσεών τους εκεί, θα επιδοτήσουν αφειδώς τις επιχειρήσεις τους, εξοντώνοντας ταυτόχρονα τους ανταγωνιστές τους στις άλλες, μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ηδη, η Γερμανία έχει ανακοινώσει από τον περασμένο Οκτώβριο πακέτο κρατικών ενισχύσεων 200 δισ. ευρώ.

«Πρέπει να αποφύγουμε μια κούρσα κρατικών ενισχύσεων», είπε χαρακτηριστικά η επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αλλά ακόμη δεν είναι καθόλου σαφές πώς θα γίνει αυτό. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας, πάνω από το 75% των κρατικών ενισχύσεων που δόθηκαν από πέρυσι τον Μάρτιο, πλαίσιο του προσωρινού, χαλαρότερου καθεστώτος κρατικών ενισχύσεων, λόγω ουκρανικής κρίσης, αφορούσαν τη Γερμανία και τη Γαλλία (βλ. γράφημα).

Οι ισχυροί της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, θα επιδοτήσουν τις επιχειρήσεις τους, εξοντώνοντας τους ανταγωνιστές τους στις άλλες, μικρότερες χώρες.

Η εξέλιξη ανησυχεί και την ελληνική βιομηχανία, που επεσήμαινε σε σχετική επιστολή της προς τον πρωθυπουργό ότι τα μέλη της Ε.Ε. «ξεδιπλώνουν όλο και περισσότερα αποτελεσματικά μέτρα στήριξης της βιομηχανίας τους», κάτι που δημιουργεί πρόσθετες ανισότητες μεταξύ των κρατών.

Το θέμα θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή, αλλά πηγές από την ελληνική πλευρά δεν αναμένουν να υπάρξει ακόμη οριστική απόφαση. Οπως επισημαίνουν, τα κράτη-μέλη εμφανίζονται χωρισμένα όχι σε πολλές ομάδες:

• Γερμανία και Γαλλία πρωτοστατούν υπέρ της χαλάρωσης των κανόνων των κρατικών ενισχύσεων. Η Γερμανία, όμως, είναι αντίθετη στην άντληση νέων κοινοτικών πόρων και υποστηρίζει ότι «λεφτά υπάρχουν» από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Αντίθετα, η Γαλλία έχει ταχθεί υπέρ νέων κονδυλίων στην Ε.Ε., ενώ η Ιταλία συμφωνεί με τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυριαρχίας», όπως είχε προτείνει αρχικά η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

• Αλλες χώρες είναι αντίθετες στην αλλαγή των κανόνων των κρατικών ενισχύσεων, είτε επειδή ανησυχούν ότι θα υποστούν αθέμιτο ανταγωνισμό από τους ισχυρούς εταίρους τους, είτε επειδή θεωρούν ότι αυτό θα αποβεί τελικά εις βάρος της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Οι Φινλανδία, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Αυστρία σε επιστολή τους υποστηρίζουν ότι οι κρατικές ενισχύσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση του ανταγωνισμού, ενώ τάσσονται και κατά οποιασδήποτε νέας χρηματοδότησης.

Η ελληνική πλευρά κλίνει υπέρ της άποψης ότι «πρέπει να δοθεί μια ευρωπαϊκή απάντηση», όπως είπε ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης. Επομένως, θα ήταν διατεθειμένη να συζητήσει μια αλλαγή των κανόνων κρατικών ενισχύσεων, με παράλληλη, όμως, πρόσθετη κοινοτική χρηματοδότηση, αφού ο ελληνικός προϋπολογισμός δεν έχει περιθώρια για νέες δαπάνες, αν πρόκειται να επιστρέψει στα πρωτογενή πλεονάσματα.