Άνθηση των τεχνοβλαστών

Οι τεχνοβλαστοί είναι εταιρείες που ιδρύονται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. [SHUTTERSTOCK]

«Από τον παράδεισο των ΗΠΑ, όσοι ερευνητές επέστρεφαν βρίσκονταν μπλεγμένοι στην… κόλαση της ελληνικής γραφειοκρατίας. Οσοι ήθελαν να επενδύσουν στην καινοτομία έπρεπε να το κάνουν εκτός ΑΕΙ». Η διήγηση, χθες, του B. Διγαλάκη, πανεπιστημιακού και προέδρου της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, για το περιβάλλον που επικρατούσε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 αποτυπώνει μία συνθήκη που επί δεκαετίες αποτελούσε τροχοπέδη για την επιχειρηματική αξιοποίηση του ερευνητικού έργου των ελληνικών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων. Πλέον, όπως τόνισαν χθες οι μετέχοντες στην ημερίδα με θέμα «Οι προκλήσεις στην αξιοποίηση της έρευνας – Η περίπτωση των εταιρειών τεχνοβλαστών», η κατάστα-ση έχει αλλάξει άρδην.

Οι τεχνοβλαστοί –spin-off, όπως είναι η αγγλική τους ονομασία– είναι εταιρείες που ιδρύονται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Με βάση τα στοιχεία του Χρ. Δήμου, υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αρμοδίου για θέματα Ερευνας και Καινοτομίας, oι τεχνοβλαστοί που είχαν ιδρυθεί στην Ελλάδα έως τον Δεκέμβριο του 2021 ήταν 101 και προέρχονταν από 13 AEI και 7 δημόσια ερευνητικά κέντρα. Ως το τέλος του 2022 σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 15,8%, καθώς το 2022 ιδρύθηκαν 16 νέοι τεχνοβλαστοί (12 από ΑΕΙ και 4 από δημόσια ερευνητικά κέντρα). Συνολικά, έχουμε περί τους 120 τεχνοβλαστούς.

Στους φορείς που ίδρυσαν τεχνοβλαστούς το 2022 προστέθηκαν πέντε ΑΕΙ, ενώ φέτος αναμένεται να προστεθούν οκτώ νέοι φορείς.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις δηλώσεις των πανεπιστημίων και των δημόσιων ερευνητικών κέντρων, υπάρχει η πρόθεση το 2023 να ιδρυθούν 94 ακόμη τεχνοβλαστοί, δηλαδή αύξηση λίγο περισσότερη του 80%. Ενδεικτική ήταν η δήλωση του Ν. Ταβερναράκη, προέδρου Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), ότι το 2022 από το ΙΤΕ ιδρύθηκαν τρεις νέοι τεχνοβλαστοί και αναμένεται το 2023 να ιδρυθούν ακόμη πέντε.

«Παρατηρείται αλματώδης βελτίωση μετά την εφαρμογή του νόμου 4864/2021 για τη δημιουργία πλαισίου για τους τεχνοβλαστούς. Είναι φανερό ότι ο νέος νόμος ενεργοποίησε τις δημιουργικές δυνάμεις των ερευνητών, ώστε να προχωρήσουν στη μεταφορά της τεχνολογίας δημιουργώντας καινοτόμους επιχειρήσεις με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας», δήλωσε στην «Κ» ο κ. Δήμας. Είναι ενδιαφέρον ότι στους φορείς που ίδρυσαν τεχνοβλαστούς το 2022 βάσει του νέου θεσμικού πλαισίου, προστέθηκαν πέντε πανεπιστήμια (Θεσσαλίας, ΕΚΠΑ, Οικονομικό Αθηνών, Χαροκόπειο και Αιγαίου), ενώ για το 2023 επιπλέον οκτώ νέοι φορείς δηλώνουν πρόθεση να προχωρήσουν στην ίδρυση τεχνοβλαστών, έξι εκ των οποίων είναι πανεπιστήμια και δύο ερευνητικά κέντρα. «Ο νόμος στοχεύει να επιστρέψει στην κοινωνία, η οποία χρηματοδοτεί την επιστημονική έρευνα, το προϊόν που δημιούργησε αυτή ακριβώς η έρευνα», υπογράμμισε από την πλευρά του στην «Κ» ο Αγγ. Συρίγος, υφυπουργός Παιδείας.

Ουσιαστικά, οι τεχνοβλαστοί αποτελούν απόδειξη του επιστημονικού πλούτου της χώρας και της δυναμικής των πανεπιστημίων μας και των ερευνητικών κέντρων. Ωστόσο, η εμπορική τους επιβίωση κρίνεται όταν βγουν στην αγορά. «Οι περισσότεροι ερευνητές λένε ότι “δεν είμαστε επιχειρηματίες. Η επιβίωση των εταιρειών θέλει χρηματοδότηση που αυτό προϋποθέτει άλλες δεξιότητες», παρατήρησε ο κ. Χρήστος Ταραντίλης, πανεπιστημιακός και πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνας και Τεχνολογίας της Βουλής. Σύμφωνα με τον Αρ. Δοξιάδη, αντιπρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) και εταίρο στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi, υπάρχουν δύο μοντέλα διοίκησης – καθοδήγησης μιας spin-off. Αυτό της Οξφόρδης, βάσει του οποίου από την πρώτη ημέρα η εταιρεία ψάχνει να βρει έμπειρο διοικητικό στέλεχος για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της. Με βάση το δεύτερο μοντέλο, ο διευθύνων σύμβουλος είναι ένας εκ των ερευνητών που ίδρυσαν την εταιρεία, ο οποίος αναλαμβάνει κατ’ αποκλειστικότητα τη σχετική αρμοδιότητα. Οπως σημείωσε ο κ. Δοξιάδης, «σε αυτή την περίπτωση ο καθηγητής που καθοδηγεί το ερευνητικό έργο πρέπει να πάρει απόφαση ότι ο νέος ερευνητής θα παίρνει τις οικονομικές αποφάσεις και όχι εκείνος».

Οι αριθμοί

101 τεχνοβλαστοί υπήρχαν στο τέλος του 2021 από 13 ΑΕΙ και 7 δημόσια ερευνητικά κέντρα.

120 τεχνοβλαστοί υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα.

15,8% αύξηση σημειώθηκε στο τέλος του 2022.

94 τεχνοβλαστοί πρόκειται να ιδρυθούν το 2023.