Ανεχόμαστε την τζάμπα μαγκιά στα ΑΕΙ

Γνωρίζω τη Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου εδώ και χρόνια. Η καθηγήτρια και πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών τολμάει να θίγει τα κακώς κείμενα του δημόσιου πανεπιστημίου, χωρίς να κρύβεται. Διατυπώνει τις απόψεις της με ευθύτητα χωρίς να φοβάται. Το έδειξε και στην κουβέντα μας. Αλλωστε, για την παρρησία της βρέθηκε αυτές τις ημέρες στη δίνη μιας κόντρας με κάποιες φοιτητικές ομάδες στη σχολή της. Της επιτέθηκαν επειδή υποστήριξε την άποψη πως «οι κινητοποιήσεις για το δυστύχημα στα Τέμπη δεν μπορεί να έχουν τοξικότητα, ούτε βία. Αυτά δεν συνάδουν με καμία διαμαρτυρία, πόσο μάλλον σε ένα συλλαλητήριο για μια εθνική τραγωδία». Η αναφορά αυτή προκάλεσε την αντίδραση ομάδων φοιτητών, που τη στοχοποίησαν. «Κάποιοι με κατηγορούν ότι είμαι εχθρός της κοινωνίας, που διαμαρτύρεται για την τραγωδία των Τεμπών», παρατηρεί.

– Τι σας έμεινε από τα γεγονότα αυτά;

– Απογοήτευση, αληθινή απογοήτευση. Είναι αδιανόητο ότι κάποιοι μου ζητούν να αυτολογοκριθώ. Στο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών διδάσκω πολιτική φιλοσοφία. Στο μεταπτυχιακό ασχολούμαι με τον ολοκληρωτισμό. Εξηγώ στους φοιτητές τι είναι ολοκληρωτισμός και πώς διαφέρει από τα άλλα πολιτεύματα. Ο ολοκληρωτισμός συνιστά την κατάρρευση της ιδιωτικής σφαίρας και είναι το σύστημα που λειτουργεί μέσω του απόλυτου τρόμου και εγκαθιδρύεται όταν συναντάει απαθείς απολιτικοποιημένες μάζες.

– Το συναντάμε στη σημερινή ελληνική κοινωνία και πολιτική ζωή;

– Συναντάμε στοιχεία επικίνδυνα, τα οποία εάν κάποια στιγμή αποκρυσταλλωθούν και συντεθούν, μπορεί να έχουμε πολύ δυσάρεστες εξελίξεις. Ενα χαρακτηριστικό είναι η πλήρης περιφρόνηση για όλους τους θεσμούς, όπως η πολιτική και η Δικαιοσύνη. Οταν απαξιώνεται η πολιτική τάξη στο σύνολό της, αυτό σημαίνει ότι ανοίγει ο δρόμος για την έλευση του σωτήρα. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους είναι να πιστεύουν στους σωτήρες, οι οποίοι τάχα θα έλθουν για να τιμωρήσουν τη διεφθαρμένη τάξη και να επιβάλουν την ιδιομορφία της δικής τους ιδεολογίας και, βέβαια, της βούλησής τους. Γι’ αυτό και η ευαισθητοποίησή μου, όταν μου ζητήθηκε να λογοκριθώ διά της βίας, μέσω τραμπουκισμών και εκφοβισμού, για μια πολιτική άποψη που εξέφρασα. Ξέρετε, το «αλήτες πολιτικοί, έρχονται κρεμάλες» είναι ένα βήμα πριν παγιωθούν τάσεις εκτροπής του δημοκρατικού πολιτεύματος.

– Ωστόσο, δεν είναι μειοψηφικές οι αντιδράσεις αυτές;

Καταλήψεις λίγων ατόμων σε μια σχολή 2.500 φοιτητών· οι καταληψίες κλειδώνουν τις αίθουσες και τρομοκρατούν όσους διαφωνούν.

– Είναι μειοψηφικές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είμαστε αντιμέτωποι κάθε φορά που τα συναντάμε. Και όταν λέω εναντίωση δεν εννοώ διά ροπάλου, αλλά εκφράζοντας τη διαφωνία μας και πιθανόν διαφωτίζοντας ανθρώπους που δεν το έχουν σκεφτεί να κατανοήσουν τι διακυβεύεται.

– Σας επιτέθηκαν διά ζώσης, αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο, έχουν μια ανθρωποφαγική διάσταση.

– Ο Πλάτωνας έχει πει ότι οποιαδήποτε μορφή γνώσης –εγώ θα πρόσθετα και εργαλείο επικοινωνίας– έχει να κάνει με τον τρόπο χρήσης του. Υπάρχει τοξικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά δεν υπάρχει στην πολιτική ζωή, όταν βουλευτές χυδαιολογούν και καθυβρίζουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους; Ο πολίτης γιατί δεν θα επηρεαστεί από αυτό; Η τοξικότητα, η χυδαιολογία, ο πολακισμός έχουν κατακλύσει τον δημόσιο λόγο και τα είδαμε να παρεισφρέουν και στις διαδηλώσεις. Προσέξτε τη διαστροφή. Οσοι μου επιτίθενται θεωρούν πως χαρακτηρίζουμε φασίστες όσους διαμαρτυρήθηκαν για τα Τέμπη και ότι εξ αυτού φασίστες ήταν και οι φοιτητές που συμμετείχαν. Οι δικοί μου φοιτητές πήγαν παρακάτω και είπαν ότι το λέω αυτό διότι είμαι εγκάθετη της Ν.Δ. Από την άλλη, στην περίπτωσή μου είδαμε ανθρώπους που στάθηκαν δίπλα μου παρότι δεν με ξέρουν προσωπικά, γι’ αυτό που υπερασπίστηκα: την ελευθερία του λόγου και την πολυφωνία μέσα στο πανεπιστήμιο. Οπότε είναι πώς χρησιμοποιεί κάποιος το Facebook.

– Θα συνομιλούσατε πλέον με όσους σας επιτέθηκαν;

– Εάν έρχονταν να συζητήσουμε, βεβαίως. Οι φοιτητές μου έχουν εκπαιδευτεί στον αντίλογο. Αλλο διάλογος, άλλο αντίλογος με δημοκρατικούς όρους και άλλο τραμπουκισμός, εκφοβισμός και προπηλακισμός. Δημοσιοποίησα την ιστορία μου, γιατί αυτό έχει γίνει κανονικότητα στα πανεπιστήμια. Μετά λόγου γνώσης το έκανα.

– Τι μπορεί να γίνει;

– Πρέπει να καταλάβουμε, και ως κοινωνία και ως πολιτεία, πως εάν θέλουμε κανονικά πανεπιστήμια πρέπει να σπάσουμε και αυγά. Για παράδειγμα, χρειάζονται πειθαρχικά συμβούλια. Εζησα συνάδελφο που κάποιοι πήραν το κομπιούτερ του επειδή ήθελαν να «αναζητήσουν» έναν μεταπτυχιακό φοιτητή που ήταν αυστηρός σε επιτήρηση εξετάσεων. Εάν γνώριζαν ότι θα είχαν συνέπειες, δεν θα το έκαναν. Εάν γνώριζαν ότι υπήρχε έλεγχος ταυτοτήτων όσων εισέρχονται στο πανεπιστήμιο, δεν θα μπορούσαν να φέρνουν τους «μπαχαλάκηδες» για ενίσχυση των επεισοδίων. Γιατί ανεχόμαστε καταλήψεις λίγων ατόμων σε μια σχολή 2.500 φοιτητών; Οι καταληψίες κλειδώνουν τις αίθουσες για να μην εμφανιστούν οι φοιτητές και γεμίσουν τα αμφιθέατρα. Τρομοκρατούν τους φοιτητές που διαφωνούν. Αυτό που υποτιμώ είναι η τζάμπα μαγκιά.

Εάν έρχονταν να συζητήσουμε, βεβαίως και θα συνομιλούσα με όσους μου επιτέθηκαν. Οι φοιτητές μου έχουν εκπαιδευτεί στον αντίλογο. Αλλο διάλογος, άλλο αντίλογος με δημοκρατικούς όρους και άλλο τραμπουκισμός, εκφοβισμός και προπηλακισμός», επισημαίνει η κ. Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου. Φωτ. INTIME NEWS / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ

Είναι φοβερό σινάφι οι πανεπιστημιακοί…

«Είμαι υπερήφανη για το τμήμα μου. Οταν δημιουργήθηκε ως μετεξέλιξη του παλιού τμήματος Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας κάναμε μεγάλη προσπάθεια για να εξαλείψουμε παθογένειες, όπως το ότι είχαμε 435 υποψήφιους διδάκτορες, κάποιοι εκ των οποίων δεν είχαν καν θέμα διατριβής. Εξυπηρετούσαν, διότι κάποιοι ήθελαν να εκλεγούν πρυτάνεις και προσδοκούσαν στις ψήφους των υποψηφίων διδακτόρων και όσων τους επόπτευαν», λέει η κ. Νικολαϊδου-Κυριανίδου, που έχει δώσει αγώνα στη σχολή της κατά της κομμα-
τικής αναξιοκρατίας.
 
– Τι είναι για εσάς το ελληνικό πανεπιστήμιο; 

– Είναι ένας χώρος όπου μπορείς να κάνεις θαυμάσια πράγματα, αλλά και όπου μπορείς –εάν δεν σου αρέσουν τα θαύματα– να ασχοληθείς με ίντριγκες, με μοίρασμα φαντασιακής εξουσίας, αντιμετωπίζοντας τους συναδέλφους σου ως εχθρούς· εκείνους, δηλαδή, που νιώθεις ότι σε απειλούν επιστημονικά ή ότι αντιμάχονται τη βούλησή σου να έχεις ένα στρατό γύρω σου που υιοθετεί τη στάση του his/her master voice. Αγαπώ πάρα πολύ το δημόσιο πανεπιστήμιο. Μου έδωσε πάρα πολύ μεγάλες χαρές. Αυτές ήταν η επαφή μου με φοιτητές, που είδα να τους γεννάω το ενδιαφέρον για την πολιτική, με βάση τις φιλοσοφικές θεωρήσεις σχετικά με το τι είναι αυτή η δραστηριότητα, που είδα να ανοίγονται οι ορίζοντές τους. Οταν τα βλέπω αυτά, λέω πως διάλεξα αυτό που έπρεπε να έχω διαλέξει. Αλλά είναι φοβερό σινάφι οι πανεπιστημιακοί…
 
– Φαντασιακή εξουσία έχουν οι πανεπιστημιακοί; Ακούγεται αιρετικό.

– Το λέω διότι στην πραγματικότητα έχουν φαντασιακή εξουσία. Αυτό που χαρακτηρίζει τον πανεπιστημιακό δεν είναι στην πραγματικότητα εξουσία. Δεν είναι εξουσία το να εμποδίσω κάποιον να εξελιχθεί, ενώ το αξίζει ή το να προωθήσω κάποιον, ενώ δεν το αξίζει. Αυτό δεν είναι εξουσία αλλά απόδειξη έλλειψης κύρους. Το κύρος αντλείται από την επιστημονική δραστηριότητα του καθενός, από την επιστημονική αναγνώριση που απολαμβάνει στην κοινότητα όπου ανήκει. Τα άτομα-καθηγητές σε υψηλές βαθμίδες που επηρεάζουν αναξιοκρατικά τη μοίρα των συναδέλφων τους, δείχνουν πως την έλλειψη κύρους που δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν, την καμουφλάρουν με την τρομοκράτηση όποιου εξαρτάται από εκείνους. Οταν συναντάς ανθρώπους ασφαλείς επιστημονικά, τότε τα πράγματα μπορεί να γίνουν θαυμάσια. Διότι αυτή η φαντασιακή εξουσία πηγάζει από τη δίψα για κύρος που δεν υπάρχει.

Η μάστιγα

«Μάστιγα για τα πανεπιστήμια είναι ο “φοιτητοπατερισμός”. Δείτε τι γίνεται με τις εξετάσεις. Τα ιδρύματα με απόφαση του υπουργείου Παιδείας οργανώνουν σε κάθε εξάμηνο εξετάσεις για όλα τα διδασκόμενα μαθήματα, του εαρινού και του θερινού εξαμήνου. Αυτό έχει μετατρέψει τα ιδρύματα σε εξεταστικά κέντρα», παρατηρεί η κ. Νικολαΐδου-Κυριανίδου και ζητάει να υπάρχει σαφές πλαίσιο λειτουργίας των ιδρυμάτων αντί του σημερινού… χαλαρού. «Εχουμε μια διαρκή διευκόλυνση των φοιτητών και χάιδεμά τους. Αυτό σαφώς δεν τους βοηθά. Οι σπουδές απαιτούν δουλειά, πειθαρχία, στοχοπροσήλωση. Εχω περιπτώσεις φοιτητών που ζητούν χαριστικά ένα βαθμό. Μα έτσι διδάσκουμε τους μελλοντικούς επιστήμονες; Το πρόβλημα, βέβαια, έχει ρίζες από την υποχρεωτική εκπαίδευση, αλλά καταντά ρετσινιά όταν συνεχώς διευκολύνεις αυτούς που δεν μπορούν να προχωρήσουν τις σπουδές τους».

Η συνάντηση

Βρεθήκαμε στο εντευκτήριο του ΕΚΠΑ στην οδό Ακαδημίας 48. Εκείνη επέλεξε ποπιέτα λαβρακίου bianco και εγώ σαλάτα προσούτο. Συνόδευσε το φαγητό με ένα ποτήρι λευκό Ασύρτικο με ροδίτη, εγώ αυτοπειθάρχησα με μία μπίρα χωρίς αλκοόλ. Ηλθε στη συνάντηση με τον σύζυγό της Σταύρο Περεντίδη, ομότιμο καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου, και λόγω του κλίματος των ημερών με τη στοχοποίηση της καθηγήτριας. «Ο Σταύρος μου έδινε θάρρος τις εποχές που ήμουν συμβασιούχος. Εάν δεν ήταν το πείσμα του να διεκδικήσω μία θέση στο ελληνικό πανεπιστήμιο, δεν ξέρω εάν θα είχα τη δύναμη να παραμείνω στον χώρο. Συχνά ρωτούν εάν είναι ο κ. Νικολαΐδης και γελάμε. Εχω δύο επίθετα από τον πατέρα μου. Ηταν Αιγυπτιώτης, με καταγωγή από την Κάσο, οι Δωδεκανήσιοι έχουν συχνά δύο επίθετα», σχολιάζει η ίδια. Ο λογαριασμός ήλθε 37,5 ευρώ.