Αίμα, δάκρυα, απάτες, πανικός: Όσα έγιναν (και πόσα χάθηκαν) το 2022 στις αγορές

Δύο σούπερ σταρ στο χώρο των αναλυτών της Wall Street, ο Μάρκο Κολάνοβιτς και ο Τζον Στόλτσφους, «ταύροι» εκ πεποιθήσεως, δήλωναν ατρόμητοι στις αρχές του 2022. Όταν έκαναν τις προβλέψεις τους, ο πληθωρισμός είχε ήδη ανέβει, αλλά ήταν βέβαιοι πως θα αποκλιμακωθεί. Η εποχή των μηδενικών επιτοκίων είχε ήδη παρέλθει, αλλά η Fed και οι κεντρικές τράπεζες θα προχωρούσαν στις αυξήσεις επιτοκίων «πολύ – πολύ αργά». Οι γεωπολιτικές εντάσεις ήταν εδώ – αλλά εντάξει αυτό συνέβαινε και τα προηγούμενα χρόνια χωρίς να ταράζει τους επενδυτές. Κάπως έτσι έβλεπαν τους δείκτες των χρηματιστηρίων να επιδίδονται σε ράλι, να καλύπτουν το χαμένο έδαφος του 2021, να κάνουν βήματα προς νέα υψηλά. Ο Κολάνοβιτς έβλεπε τον S&P 500 (τον πλέον ενδεικτικό δείκτη της Wall Street) στις 5.050 μονάδες έως τα τέλη του έτους. Ο Στόλτσφους τον ανέβαζε ακόμη υψηλότερα, στις 5.330 μονάδες. Έπεσαν περίπου….1.200 μονάδες έξω.

Γιατί η πραγματικότητα ήρθε να ανατρέψει βίαια το στόρι επιτυχίας που είχαν στο μυαλό τους. Ένας πόλεμος διαρκείας στην καρδιά της Ευρώπης, μία σφοδρή ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός να καλπάζει επίμονα σε διψήφια ποσοστά, οι κεντρικές τράπεζες να προχωρούν σε αυξήσεις – φωτιά στο κόστος δανεισμού και οι επενδυτές να αναζητούν πανικόβλητοι καταφύγιο. Κάπως έτσι κάηκαν 18 τρισ. δολ.  Αυτό ήταν το σκηνικό του 2022.

Ένα σκάνδαλο και ένας εφιάλτης

Και σαν μην έφταναν όλα αυτά, προς τα τέλη του έτους ήρθε να προστεθεί το σκάνδαλο της FTX, που γκρέμισε crypto – όνειρα και άνοιξε βαθιές πληγές σε μία αγορά, στην οποία χιλιάδες μικροεπενδυτές επιζητούσαν γρήγορο κέρδος, αλλά και μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές πόνταραν για το μέλλον. Ο Sam Bankman Fried και η ανέμελη παρέα του, όπως παρουσιάστηκαν οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση που έχει πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης, φέρεται να χρησιμοποιούσαν μεθόδους απάτης «για καλό σκοπό», όπως ισχυρίζονται, εξαφανίζοντας ολόκληρες περιουσίες πελατών τους.

REUTERS/Dado Ruvic/Illustration/

Και μετά το σκάνδαλο των κρυπτονομισμάτων, στην εκπνοή της χρονιάς, ήρθε ακόμη ένας εφιάλτης – αυτός από το πρόσφατο παρελθόν: Ο Covid-19, που δείχνει τα δόντια του στην Κίνα και προκαλεί εκ νέου παγκόσμια ανησυχία.

Θύματα και διασωθέντες

Στο πλαίσιο αυτό τα θύματα της αγοράς δεκάδες και οι διασωθέντες ελάχιστοι. Όσο για νικητές; Ίσως μόνο δύο στην πραγματικότητα: το αμερικανικό δολάριο, το οποίο ενισχύθηκε 8,2% έναντι των κυριότερων ανταγωνιστών του και τα εμπορεύματα, με τους δείκτες CRB και S&P GSCI να ενισχύονται περίπου 20%, καθώς ενέργεια και αγροτικά προϊόντα ακρίβυναν για όλους. Ακόμη και στο μέτωπο αυτό όμως τα βιομηχανικά μέταλλα είχαν μεγάλες απώλειες και το πετρέλαιο άνοδο μόλις 5,8%. Και τούτο γιατί ύστερα από ένα δυναμικό πρώτο εξάμηνο, βρέθηκαν να αιμορραγούν εξαιτίας των σεναρίων ύφεσης. Στους διασωθέντες μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον χρυσό – χωρίς πάντως τις εντυπωσιακές επιδόσεις που θα περίμενε κανείς σε μία εποχή τόσο έντονης αβεβαιότητας. Μετοχές, ομόλογα, ευρώ, κρυπτονομίσματα ήταν από την άλλη τα μεγάλα θύματα.

Το πιο επώδυνο έτος από το 2008 για τις μετοχές 

Η μάχη των κεντρικών τραπεζών κατά του πληθωρισμού άνοιξε βαθιές πληγές για τις μετοχές. O παγκόσμιος δείκτης MSCI All Country Index με απώλειες 20% από τις αρχές του έτους, εμφανίζει τη χειρότερη επίδοση από το 2008, όταν είχε κάνει βουτιά 40%. Ο Dow Jones με τα 30 βαριά χαρτιά της Wall Street, απέφυγε τον μεγάλο πόνο, με την ετήσια πτώση κοντά στο 9%. Αλλά για τον S&P 500, που είναι σαφώς πιο αντιπροσωπευτικός, οι απώλειες αγγίζουν το 19%. Ο δείκτης Eurozone Stoxx με τα βαριά χαρτιά της Ευρωζώνης είναι σήμερα 20% χαμηλότερα σε σχέση με το κλείσιμο του 2021. Το σκηνικό παρόμοιο και στην Ασία. Στο -11% ο ιαπωνικός Nikkei και στο -22% ο CSI 300 στη Σανγκάη. Απώλειες 16% και για τον Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ.

Η χειρότερη χρονιά όλων των εποχών για τα ομόλογα

Όσοι επέλεξαν για μεγαλύτερη ασφάλεια τα ομόλογα, δεν βρήκαν την υγειά τους. Αναπόφευκτα οι αυξήσεις επιτοκίων οδήγησαν σε ράλι των αποδόσεων και αντίστοιχα μεγάλη πτώση των τιμών τους. Τα κρατικά ομόλογα συνολικά εμφανίζουν απώλειες 13% φέτος. Τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα έχασαν 17,4%, ενώ το σφυροκόπημα ήταν πολύ ισχυρότερο για εκείνα της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών που είχαν απώλειες άνω του 20%. Στο -25% κλείνουν το έτος τα γερμανικά Bunds και στο -28% τα 10ετη της Ιταλίας.  Απώλειες άνω του 16% και για τα εταιρικά ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας, σύμφωνα με στοιχεία του Reuters Eikon.

O ξαφνικός «θάνατος» των κρυπτονομισμάτων

H αγορά των κρυπτονομισμάτων είδε την κεφαλαιοποίησή της να καταποντίζεται από πάνω από 3 τρισ. δολάρια τον Νοέμβριο του 2021 σε περίπου 904 δισ. δολάρια σήμερα. To Bitcoin καταγράφει απώλειες 65% από τις αρχές του έτους, ενώ το Ether έχει χάσει πάνω από το 67% της αξίας του.

REUTERS/Dado Ruvic

Αυτό που «πονάει» περισσότερο στην περίπτωση των ψηφιακών νομισμάτων είναι πως το ράλι μέσα στο 2021 ήρθε πρωτίστως χάρη στους μικροεπενδυτές. Κάποιοι εξ αυτών μέσα στο 2022 έχασαν ολόκληρες περιουσίες. Το χρήμα άρχισε να στερεύει από κεντρικά ανταλλακτήρια και πλατφόρμες χορήγησης δανείων, που λειτουργούσαν ως de facto τράπεζες, σε έναν μη ρυθμισμένο και εν πολλοίς πειραματικό κλάδο. Τα όσα έχουν έρθει στο φως σχετικά με την κατάρρευση της FTX έδωσαν μάλιστα την εντύπωση πως ο χώρος λειτουργούσε σαν «καζίνο», με το τρίτο μεγαλύτερο ανταλλακτήριο στον κόσμο να χρησιμοποιεί τα κεφάλαια των πελατών του για να παίξει επενδυτικά στοιχήματα μέσω μίας άλλης, «αδελφής» εταιρείας.